Wbrew pozorom produkcja tabletek jest bardzo wyrafinowanym, skomplikowanym i wymagającym procesem. Wystarczy wspomnieć o znacznych siłach statycznych i dynamicznych działających na stemple i matryce, a narzędzia stemplowe okazują się wówczas jednym z najważniejszych i delikatnych elementów całego procesu. Bowiem od ich jakości zależy masa, twardość i wygląd produkowanych tabletek. Warto zaznaczyć, że równie ważne są warunki i procedury korzystania z narzędzi stemplowych.

Wydajność narzędzi stemplowych podczas procesu produkcji tabletek zależy od właściwego projektu. Dobranie odpowiedniego projektu zapewnia maksymalną żywotność narzędzi stemplowych, ale także pozwala przezwyciężyć liczne problemy procesu tabletkowania, takie jak podklejanie, stykanie czy pękanie. Większości tych problemów można uniknąć lub przynajmniej ograniczyć już na etapie projektowania tabletki, ale w przypadku większości zastosowań musimy radzić sobie z istniejącymi tabletkami i ustalonymi recepturami. W takim przypadku żadne istotne modyfikacje konstrukcji tabletki są niedopuszczalne. Zmiany dotyczą głównie parametrów tłoczenia, takich jak kąt pociągnięcia, szerokość i głębokość lub niewielkie korekty promienia wklęsłości.

Z tego punktu widzenia jedyną dostępną drogą na redukcję problemów procesu tabletkowania i wpływu na sam proces pozostaje projektowanie narzędzi stemplowych. Można tego dokonać dzięki doborze odpowiedniego materiału konstrukcyjnego. Zwiększenie wydajności stempli i matryc możliwe jest zaś poprzez odpowiednią obróbkę cieplną, nakładanie powłok lub specjalne modyfikacje, takie jak głowice obrotowe itp.

Dopasowanie narzędzi stemplowych do aplikacji jest zatem jednym z najważniejszych czynników, aby proces kompresji był jak najbardziej efektywny. Dlatego jasna i precyzyjna specyfikacja wymagań przez właściciela procesu jest kluczowym czynnikiem sukcesu.

Podstawowe informacje potrzebne do prawidłowego zaprojektowania narzędzi stemplowych można podzielić na pięć głównych grup:

1. Informacje o tabletce - zazwyczaj rysunek tabletki lub próbki;
   
   
2. Informacje o tabletkarce 
   - producent maszyny,
   - model maszyny,
   - liczba stacji,
   - standard narzędzi (TSM lub Euronorm);

3. Informacje o narzędziach stemplowych
   - konfiguracja narzędzi (B lub D ze specyfikacją rozmiaru matrycy w przypadku narzędzi B - B, BB, BBB lub BBS),
   - materiał konstrukcji,
   - powłoka (jeśli ma być przestrzegana przez dostawcę oprzyrządowania),
   - specyficzne wymagania dotyczące chropowatości powierzchni (jeśli różnią się od zwykłych wartości standardowych),
   - specyficzne wymagania dotyczące tolerancji wymiarowych i luzu końcówki /matrycy (jeśli różnią się od zwykłych wartości standardowych),
   - specyficzne wymagania dotyczące kąta klucza (w przypadku kształtu lub wielokrotnych narzędzi stemplowych),
   - wymagania dotyczące standardu rowka pyłowego (w razie potrzeby),
   -oznakowanie narzędzi stemplowych (jeśli różni się od standardu dostawcy),
   - wszelkie inne specyficzne modyfikacje narzędzi,
   - wymagana liczba narzędzi, w tym części zamienne;
   
   
4. Informacje o produkcie
   - właściwości produktu (np. lepki, ścierny, korozyjny),
   - problemy produkcyjne, jeśli wystąpiły w przeszłości (np. zaklejanie, zrywanie, czarne plamy itp.),
   - potrzebna siła kompresji (jeśli jest znana z wcześniejszych doświadczeń);
   
   
5. Informacje ogólne
   - wszelka wymagana dokumentacja (jeśli różni się od standardowych raportów z pomiarów, certyfikatów materiałowych i powłokowych, dokumentacji dostawy).

Większość dostawców narzędzi stemplowych pomaga swoim klientom w wypełnianiu formularzy zapytań ofertowych, które zapewniają zebranie kompletnych informacji potrzebnych do szybkiego i sprawnego oraz efektywnego procesu wyceny, zamawiania, produkcji i dostawy narzędzi.

Artur Jakubiak
Dyrektor ds. Rozwoju Adamus S.A.